यच्चापि सर्वभूतानां बीजं तदहमर्जुन |
न तदस्ति विना यत्स्यान्मया भूतं चराचरम् || 39||
yachchāpi sarvabhūtānāṃ bījaṃ tadahamarjuna ।
na tadasti vinā yatsyānmayā bhūtaṃ charācharam ॥ 39 ॥
और हे अर्जुन ! जो सब भूतों की उत्पत्ति का कारण है, वह भी मै ही हूँ, क्योंकि ऐसा वह चर और अचर कोई भी भूत नहीं है, जो मुझसे रहित हो|
Arjuna, know that I am the seed of all things that are, and that no being that moves or moves not can ever be without Me.
नान्तोऽस्ति मम दिव्यानां विभूतीनां परन्तप |
एष तूद्देशत: प्रोक्तो विभूतेर्विस्तरो मया || 40||
nāntōsti mama divyānāṃ vibhūtīnāṃ parantapa ।
ēṣa tūddēśataḥ prōktō vibhūtērvistarō mayā ॥ 40 ॥
हे परंतप ! मेरी दिव्य विभूतियों का अन्त नहीं है, मैंने अपनी विभूतियों का विस्तार तो तेरे लिये एक देश से अर्थात् संक्षेप से कहा है |
There is no end of my divine qualities, Arjuna. What I have spoken here to thee shows only a small part of my infinity.
यद्यद्विभूतिमत्सत्त्वं श्रीमदूर्जितमेव वा |
तत्देवावगच्छ त्वं मम तेजोंऽशसम्भवम् || 41||
yadyadvibhūtimatsattvaṃ śrīmadūrjitamēva vā ।
tattadēvāvagachCha tvaṃ mama tējōṃśasambhavam ॥ 41 ॥
जो-जो भी विभूति युक्त्त अर्थात् ऐश्वर्य युक्त्त, कान्ति युक्त्त और शक्त्ति युक्त्त वस्तु है, उस-उसको तू मेरे तेज के अंश की ही अभिव्यक्त्ति जान|
Whatever is beautiful and good, whatever has glory and power is only a portion of My own radiance.
अथवा बहुनैतेन किं ज्ञातेन तवार्जुन |
विष्टभ्याहमिदं कृत्स्नमेकांशेन स्थितो जगत् || 42||
athavā bahunaitēna kiṃ jñātēna tavārjuna ।
viṣṭabhyāhamidaṃ kṛtsnamēkāṃśēna sthitō jagat ॥ 42 ॥
अथवा हे अर्जुन ! इस बहुत जानने से तेरा क्या प्रयोजन है । मैं इस सम्पूर्ण जगत् को अपनी योग शक्त्ति के एक अंश मात्र से धारण करके स्थित हूँ |
But of what help is it to you to know this diversity? Know that with one single fraction of My Being I pervade and support the Universe and know that I am.